Kryzys energetyczny i rosnące ceny prądu stawiają rolników przed poważnymi wyzwaniami finansowymi. Na szczęście istnieje rozwiązanie, które nie tylko pozwala obniżyć koszty, ale także uzyskać dodatkowe wsparcie finansowe w postaci dotacji – fotowoltaika.
Zielona energia w rolnictwie staje się coraz bardziej powszechnym elementem współczesnej rzeczywistości. Coraz częściej spotykamy się z reklamami firm oferujących instalacje fotowoltaiczne dla rolników – od małych systemów przeznaczonych do zaspokajania energetycznych potrzeb własnego gospodarstwa, po propozycje zakupu ziemi pod rozległe farmy fotowoltaiczne zajmujące nawet kilkadziesiąt hektarów.
Wraz z tym dynamicznym rozwojem pojawia się jednak kluczowe pytanie: czy inwestycje w zieloną energię faktycznie mają przyszłość? W kontekście zmieniającego się rynku energetycznego i rosnącej presji na zrównoważony rozwój, odpowiedź wydaje się coraz bardziej istotna dla przyszłości rolnictwa.
Fotowoltaika w Polsce: szybki rozwój i nowe wyzwania
Polski rynek fotowoltaiki przeżywa dynamiczny rozwój. W 2023 roku moc zainstalowana wzrosła o 4,6 GW, osiągając 17,73 GW na koniec pierwszego kwartału 2024. To stawia Polskę w czołówce europejskich liderów w dziedzinie energii słonecznej. W 2023 roku do sieci przyłączono 1417 nowych małych instalacji o łącznej mocy 1,1 GW oraz 80 farm fotowoltaicznych o mocy 0,77 GW. Mikroinstalacje prosumenckie stanowiły aż 43% nowych przyrostów, ale mimo to zauważalne staje się, że ich dynamika wzrostu zaczyna spadać, co może w ogólnym rozrachunku sugerować stabilizację lub dalsze spowolnienie w 2024 roku.
Prognozy na najbliższe lata są optymistyczne. Polska może zainstalować dodatkowe 25,1 GW mocy, co oznacza średni roczny wzrost o 21%, dwukrotnie szybszy niż globalne prognozy. Jednak, aby utrzymać ten trend, konieczne jest rozwiązanie problemów związanych z jakością instalacji i zapewnienie stabilnych warunków inwestycyjnych.
Szybkie tempo rozwoju niesie ze sobą nowe wyzwania. Co widać zwłaszcza po rosnącej liczbie zgłoszeń awarii, będących rezultatem niedostatecznej jakości wykonanej instalacji, czy problemach z przyłączeniem do sieci energetycznej.
Wyobraźmy sobie gospodarstwo, które produkuje własną energię, niezależnie od rosnących cen prądu. To nie jest fantastyka, to rzeczywistość, którą oferuje instalacja fotowoltaiczna. Jednak, aby w pełni wykorzystać jej potencjał, musimy rozwiązać kilka kluczowych problemów. Przede wszystkim zainteresowani powinni postawić na współpracę z przedsiębiorstwami o wyrobionej renomie, sprawdzonymi przez Urząd Regulacji Energetyki, by mieć pewność, że mają do czynienia z fachowcami, którzy mają już za sobą niejedną realizację instalacji PV. Warto mieć tego świadomość, że niesprawna instalacja fotowoltaiczna może doprowadzić nawet do pożaru, a ten może okazać się szczególnie tragiczny w skutkach dla sektora rolniczego – mówi Radosław Nowak, prezes Solare Energy. Jako inwestor, decydując się na montaż instalacji fotowolaticznej, oczekujesz nie tylko oszczędności, ale także bezpieczeństwa i spokoju. Niestety, na rynku działa wiele firm, które nie są w stanie spełnić tych oczekiwań. Nieprawidłowo zainstalowane systemy, produkty niskiej jakości i brak wsparcia posprzedażowego to tylko niektóre z wyzwań, z którymi mogą się zmagać inwestorzy. Dlatego tak ważne jest, aby przed podjęciem decyzji dokładnie zbadać rynek i wybrać sprawdzonego partnera – dodaje.
Energia ze słońca w rolnictwie
Energia produkowana przez instalacje fotowoltaiczne może być wykorzystywana w różnorodnych procesach rolniczych, co pozwala na optymalizację kosztów utrzymania gospodarstwa. Przykładowe zastosowania obejmują:
Co więcej inwestycja w systemy instalacji fotowoltaicznej pozwala wielu rolnikom na optymalne wykorzystanie gruntów, które są nieużytkowane. Jak to możliwe?
Instalacja fotowoltaiczna na takich terenach pozwala na pełne wykorzystanie dostępnej przestrzeni, która z różnych powodów nie nadaje się do tradycyjnych upraw. Energia elektryczna wytwarzana przez farmy fotowoltaiczne może zaspokajać nie tylko wewnętrzne potrzeby gospodarstwa, ale również być odsprzedawana do sąsiednich gospodarstw, generując dodatkowy dochód. Dzięki temu rolnik może stać się również wytwórcą i dostawcą energii. Co więcej, wejście na rynek energetyczny nie wymaga od niego dużych nakładów pracy ani dodatkowych zasobów – raz zainstalowane panele słoneczne działają autonomicznie, generując stabilne źródło dochodu. Takie rozwiązanie pozwala rolnikowi na dywersyfikację działalności i uniezależnienie się od wahań cen produktów rolnych.
Ważne jest, aby wybierać partnerów biznesowych, którzy posiadają nie tylko odpowiednie uprawnienia i certyfikaty, ale również głębokie zrozumienie rynku energetycznego oraz pełną świadomość proceduralnych i administracyjnych wymagań. Taki partner jest w stanie również wskazać mniej standardowe rozwiązania, takie jak umowy cPPA, czy różnorodne warunki bilansowania z wykorzystaniem indeksów giełdowych – wyjaśnia Radosław Nowak
Umowy Power Purchase Agreement (PPA) stanowią dla sektora rolniczego kluczowe narzędzie strategiczne, oferujące wiele korzyści, które mogą znacząco zwiększyć efektywność operacyjną gospodarstw oraz zapewnić stabilne źródło przychodu. Rolnicy często zmagają się z sezonowością zysków oraz niestabilnością dochodów wynikającą z czynników pogodowych, co wpływa na ich finansowe bezpieczeństwo. W tym kontekście energia pozyskiwana poprzez PPA staje się niezawodnym buforem bezpieczeństwa, który stabilizuje budżet gospodarstwa niezależnie od warunków atmosferycznych czy sezonowych wahań w produkcji rolnej. Wdrożenie PPA w rolnictwie to krok w stronę trwałego i przewidywalnego źródła dochodów, które wzmacnia finansową stabilność gospodarstw i pozwala im lepiej zarządzać ryzykiem.
Umowy PPA umożliwiają rolnikom sprzedaż energii elektrycznej wytworzonej z odnawialnych źródeł, takich jak instalacje fotowoltaiczne, na korzystniejszych warunkach finansowych. Dzięki bezpośrednim negocjacjom z odbiorcami energii, rolnicy mogą uzyskać wyższe ceny za wyprodukowaną energię, co prowadzi do maksymalizacji przychodów. To szczególnie istotne dla gospodarstw dysponujących nadwyżkami energii, które mogą być efektywnie monetyzowane. Większość podmiotów skupia się na technicznym aspekcie optymalizacji instalacji OZE, ale współpracującym z nami Wytwórcom proponujemy rozwiązanie biznesowe, jakim jest umowa cPPA – tłumaczy Mateusz Kania, członek Zarządu Solare Energy Sp. z o.o. – Jednym z najważniejszych atutów umowy PPA jest zapewnienie długoterminowej stabilności finansowej. Umowa precyzyjnie określa warunki sprzedaży energii, gwarantując rolnikom stały przepływ przychodów przez okres od 1 do 15 lat. Takie zabezpieczenie finansowe pozwala na lepsze planowanie budżetu gospodarstwa oraz minimalizację ryzyka związanego z wahaniami cen energii na rynku. – dodaje.
Alternatywnym rozwiązaniem dla rolników, dysponujących nieużytkowanymi terenami, jest dzierżawa gruntów pod instalacje fotowoltaiczne. Taki model współpracy pozwala na czerpanie korzyści finansowych bez konieczności angażowania się w zarządzanie instalacją. Jest to również sposób na wspieranie rozwoju technologii odnawialnych źródeł energii (OZE) przy jednoczesnym zwiększeniu efektywności ekonomicznej gospodarstwa rolnego.
Inwestycje w systemy fotowoltaiczne mogą być dodatkowo wspierane przez ulgę inwestycyjną, przewidzianą w Ustawie o podatku rolnym. Ulga ta przysługuje właścicielom, użytkownikom wieczystym oraz posiadaczom samoistnym gruntów o powierzchni co najmniej 1 ha. Rolnicy mogą odliczyć 25% udokumentowanych kosztów związanych z zakupem i montażem instalacji fotowoltaicznej, co znacząco zwiększa opłacalność takiej inwestycji. Dodatkowo dostępne są różne formy dofinansowania, które czynią to przedsięwzięcie jeszcze bardziej atrakcyjnym finansowo.
Inwestycja w fotowoltaikę na terenach rolnych to nie tylko sposób na obniżenie kosztów operacyjnych gospodarstwa, ale również na zwiększenie jego efektywności i zrównoważonego rozwoju. Dzięki dostępnym ulgom podatkowym oraz możliwościom dofinansowania, inwestycja ta staje się coraz bardziej opłacalna, oferując jednocześnie szereg korzyści zarówno ekonomicznych, jak i ekologicznych. W ten sposób rolnictwo, korzystając z nowoczesnych technologii, może stać się bardziej odporne na zmiany rynkowe i wyzwania klimatyczne, przyczyniając się do globalnej transformacji energetycznej.
Uprawy w cieniu fotowoltaiki
Fotowoltaika, jako źródło odnawialnej energii, zyskuje na znaczeniu w sektorze rolniczym, oferując rolnikom szansę na produkcję własnej energii, obniżenie kosztów operacyjnych oraz wsparcie dla zrównoważonego rozwoju. Jednakże, wdrożenie tej technologii napotyka na szereg wyzwań, które mogą ograniczać jej efektywność. W tym kontekście pojawia się również debata wokół agrofotowoltaiki (APV) – innowacyjnego rozwiązania, które łączy produkcję energii z uprawą roślin.
Jednym z kluczowych wyzwań rozwoju agrofotowoltaiki w Polsce jest brak jasnych regulacji prawno-podatkowych dla tego typu inwestycji. Obecnie rolnicy mogą realizować projekty agrofotowoltaiczne wyłącznie w ramach przepisów dotyczących tradycyjnych systemów fotowoltaicznych. Skutkuje to tym, że instalacja paneli słonecznych bez wyłączania gruntów z produkcji rolnej jest możliwa jedynie na najsłabszych ziemiach o klasach IV-VI pochodzenia mineralnego. Wyłączenie gruntów z produkcji rolnej prowadzi do utraty dopłat bezpośrednich oraz wiąże się z dodatkowymi opłatami.
Aby uzyskać pozwolenie na realizację inwestycji agrofotowoltaicznej, konieczne jest spełnienie szeregu wymogów, w tym ustalenie warunków planistycznych na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy.
Radosław Nowak zauważa, że przyszłość tego sektora może zależeć od ewentualnych przyszłych zmian legislacyjnych. Odnawialne źródła energii to przyszłość rolnictwa, tego jestem pewien, ale o tym w jakim kształcie oraz jak zaawansowanych działań będziemy się podejmowali zależy od uwarunkowań prawno – politycznych. Niemniej już teraz technologia ta ma ogromny potencjał, który może pomóc przekształcić sektor rolny, przyczyniając się do jego większej efektywności i zrównoważonego rozwoju. A rozwiązania takie jak umowy cPPA mogą realnie wpływać na
Nie ma więc wątpliwości, że fotowoltaika stanowi kluczowy element transformacji energetycznej, która nie ominie także rolnictwa. Dla polskich rolników, jest to szansa na uniezależnienie się od rosnących kosztów energii, zwiększenie rentowności gospodarstwa oraz włączenie się w działania na rzecz ochrony środowiska. Niemniej jest to również element, który wymaga wielu zmian.